बिदेशमा नतमस्तक बनाउने केही प्रश्नहरु

*रामकुमार श्रेष्ठ

” तपाईंको देशको मन्त्रिपरिषदले ठूलो अभियोग लगाइएको ब्यक्ति बिरुद्धको मुद्दा फिर्ता लिने निर्णय गरेर संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा सहभागी गराउने किसिमले लिएर गएको छ रे नि, थाहा पाउनु भयो ?” – आज बिहान नेपालको बिषयमा धेरै अभिरुचि राख्ने एक जना बेलायती मित्रले जिज्ञाशा राखे मसंग । प्रश्न सुन्ने बित्तिकै प्रश्नको प्रकृतिले गर्दा शरिरमा पैदा हुन गएको एक तमासको परिबर्तनको असर अनुहारमा स्पस्ट देखेर होला शायद मलाई अफ्टेरोमा नपार्ने अभिप्रायले “अहिले अलिक हतार छ पछि फुर्सदमा कुनै बेला कुरा गरौंला” भनेर हात हल्लाएर बिदा भए ती मित्र । औपचारिकता निभाउँदै र सहमति जनाउँदै हात हल्लाएर बिदा त गरें, तर सामना गर्न परेको वेलायती मित्रको जिज्ञासाले दिमाग शून्यप्राय: भएको थियो । सानोभन्दा सानो गल्ती प्रमाणित हुँदा जो कोहीले पनि ठूलोभन्दा ठूलो सजाय र दुस्परिणाम भोग्न वाध्य हुन पर्ने संस्कारयुक्त देशमा बसेर त्यत्रो अभियोग लगाइेएको ब्यक्तिलाई कहिले प्रजातन्त्रको पुन:स्थापना पस्चात अधिकांश समय प्रधानमन्त्री बनेका ब्यक्ति त कहिले प्रजातन्त्रको पुन:स्थापना पस्चात अधिकांश समय केन्द्रीय भूमिकामा रहेको पार्टीको केन्द्रीय समितिले देशमा सोच्न, गर्न पर्ने महत्वपूर्ण काम कुरा नै केही नभएको झैं गरी त्यस्तो ब्यक्तिलाई अभियोगबाट कसरी मुक्त गर्ने बिषयमा नै प्राथमिकता दिंदा दिंदा अन्तत्वगत्वा मन्त्रिपरिषदबाट नै मुद्दा फिर्ता लिने निर्णय गरेर अझ संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा भाग लिने सहभागीको रुपमा समेत लिएर गएको जस्तो हास्यास्पद र त्योभन्दा बढी अत्यन्तै लज्जास्पद बिषयमा बिदेशीको मुखबाट प्रश्न सामना गर्न पर्दा एउटा स्वाभिमानी नेपालीको हालत कस्तो हुन्छ होला । खुकुरीको मार निस्चित रुपमा अचानोलाई नै थाहा हुन्छ ।

आनीको किताब आठ भाषामा

गिरीश गिरी, काठमाडौं, भदौ ३०- मुलुक अशान्तिको चपेटामै रुमल्लिएको बेला एउटी नेपाली भिक्षुणीको जीवनीमा आधारित किताब यतिबेला थुप्रै मुलुकमा चर्चित छ। बौद्ध गायिका आनी छोइङ डोल्माको जीवनीमा आधारित पुस्तकले प्रकाशनको डेढ वर्ष नपुग्दै विश्वका आठ फरक भाषामा छापिने मौका पाइसकेको छ।

पहिलो पटक फ्रान्सबाट प्रकाशित ‘मा भ्वइक्स पोर ला लिबर्टी (स्वतन्त्रताका लागि मेरो आवाज)’ लाई थप चारवटा भाषामा छाप्ने अनुमति यसको मूल प्रकाशक ओह एडिसन्सले दिइसकेको छ।

सार्क बिस्तार प्रसंग र नेपाली परिबेश

*रामकुमारश्रेष्ठ

दक्षिण एशियाली मुलुकहरु बीच कृषि, ग्रामीण बिकास, संचार, यातायात, कला, संकृति, खेलकूद जस्ता बिभिन्न नौ क्षेत्रमा क्षेत्रीय सदभाब कायम गर्ने अभिप्रायले ८ डिसेम्बर १९८५ मा बंगलादेश, भुटान, भारत, मालदिभस, नेपाल, पाकिस्तान र श्रीलंकाका सरकार तथा राष्ट्र प्रमुखहरुले सार्क स्थापनालाई औपचारिक रुप दिए । भारतको प्रस्ताबमा १३ नोभेम्बर २००५ मा अफगानिस्तानलाई ल्याइयो र ३ अप्रिल २००७ मा यस्ले सदस्यता लिएपछि सार्कको सदस्य संख्या ८ पुग्यो । बिभिन्न चरणमा गरेर अस्ट्रेलिया, चीन, यूरोपियन युनियन, ईरान, जापान, मौरिटस, म्यानमार (बर्मा), दक्षिण कोरिया र अमेरिका गरी नौ मुलुकहरु पर्यबेक्षकको रुपमा छन । इण्डोनेसिया र रसिया सार्कको पर्यबेक्षकको रुपमा आउन  चाहन्छन भने चीन, ईरान र म्यानमार सदस्यको रुपमा । ईरान र म्यानमारलाई सदस्यता दिने संबन्धमा कुनै बिबाद छैन, तर चीनलाई सार्कको सदस्यता दिलाइनु पर्छ भन्ने पक्षमा पाकिस्तान र बंगलादेश देखा परेका छन र हाल नेपाल पनि यही पक्षमा देखिन्छ, तर भारतको लागि भने यो प्रस्ताब सहज रुपमा पाच्य हुन सक्ने देखिदैन ।

बोस्टनमा नेपाली बालिका उपाधी जित्न सफल

(कक्षा चारमा अध्यरनत समरभिल नगर निवासी ओशिन म्यासाच्युसेट्स राज्यका १३५ प्रतिस्पर्धिलाई उछिनिन् ।)

गोरखा जिल्लाबाट चार बर्ष अगाडि बुवा ध्रुब घिमिरेको ग्रिन कार्डमा सुनौलो सपना बोकेर आफ्नी माता राधिका घिमिरेसँग अमेरिका छिरेकी नौ बर्षकी बालिका ओशिन घिमिरे म्यासाचुसेट्स राज्यमा ’नेशनलस, इन्क, प्रेजेन्ट्स’ द्धारा आयोजित ’मिस जुनियर प्रि-टीन, बोस्टन – २००९’, उपाधी जित्न सफल भएकी छिन् ।

Religion and Science

Albert Einstein

This appeared in the New York Times Magazine on November 9, 1930 pp 1-4. It has been reprinted in Ideas and Opinions, Crown Publishers, Inc. 1954, pp 36 – 40. It also appears in Einstein’s book The World as I See It, Philosophical Library, New York, 1949, pp. 24 – 28.

Everything that the human race has done and thought is concerned with the satisfaction of deeply felt needs and the assuagement of pain. One has to keep this constantly in mind if one wishes to understand spiritual movements and their development. Feeling and longing are the motive force behind all human endeavor and human creation, in however exalted a guise the latter may present themselves to us. Now what are the feelings and needs that have led men to religious thought and belief in the widest sense of the words? A little consideration will suffice to show us that the most varying emotions preside over the birth of religious thought and experience. With primitive man it is above all fear that evokes religious notions – fear of hunger, wild beasts, sickness, death. Since at this stage of existence understanding of causal connections is usually poorly developed, the human mind creates illusory beings more or less analogous to itself on whose wills and actions these fearful happenings depend. Thus one tries to secure the favor of these beings by carrying out actions and offering sacrifices which, according to the tradition handed down from generation to generation, propitiate them or make them well disposed toward a mortal. In this sense I am speaking of a religion of fear. This, though not created, is in an important degree stabilized by the formation of a special priestly caste which sets itself up as a mediator between the people and the beings they fear, and erects a hegemony on this basis. In many cases a leader or ruler or a privileged class whose position rests on other factors combines priestly functions with its secular authority in order to make the latter more secure; or the political rulers and the priestly caste make common cause in their own interests.

के नेपाल सानो छ ?

*सीताराम अग्रहरि

महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाले बडो भावनात्मकपूर्वक यो प्रश्न गर्नुभएको थियो तथा बडो प्रतीकात्मकपूर्वक यो प्रश्नको जवाफ दिनुभएको थियो । भौगोलिक रूपमा समेत चीन र भारत जस्ता विशाल राष्ट्रको बीचमा भएको हुँदा मात्र यो देश सानो देखिएको र भनिएको हो । सानो भए पनि यो देश सानो छैन तर दुर्भाग्यवश लघुताभाषका कारकहरूका कारकतìवहरू भने हामीमै छन् । राणाकालमा मूलतः यो देश एउटा जातिको पेवा भयो । २०१७ सालपछि एउटा राजाको भयो । ”हाम्रो राजा हाम्रो देश” भन्ने नारामा समेत देशभन्दा राजा अगाडि रह्यो । शाहीकालमा समेत जुन राष्ट्रवादलाई मिलनबिन्दु बनाउने प्रयास गरियो त्यो मिलनबिन्दु पनि राजावाद नै थियो । अहिले पनि कमलथापाहरूको राष्ट्रवाद ‘राजा आऊ देश बचाऊ’ को सोच र शैलीको राजावादकै अव्यक्त व्याख्या या बुझाइकै अभिव्यक्ति हो ।

संयुक्त लोकतान्त्रिक शक्तिले २०६२-६३ मा एउटा आशा र सम्भावना पस्केका थिए । नेपाल नूतन र विलक्षण बाटामा, रक्तहीन क्रान्तिबाट रूपान्तरणको नयाँ दिशामा अगाडि बढीरहेको सङ्केत देखिएको थियो । तर कति चाँडो नेताहरूले जनताको मोहभङ्ग हुने स्थिति उत्पन्न गरिदिए अथवा नेताहरूको यथार्थ नै यही थियो । उनीहरू रूपान्तरणभन्दा पनि यथास्थिति देश र जनताको हितभन्दा पनि आˆना स्वार्थ र सुखसयलप्रति प्रतिबद्ध रहेको प्रतीत हुन्छ । जसले गर्दा सानो भएर पनि सुन्दर, शान्त, विशाल नेपालको सपना भताभुङ्ग हुनथालेको छ ।

निडरता

*रामकुमार श्रेष्ठ

करीब ढाइ बर्षको अष्ट्रेलिया बसाइपस्चात नेपालमा डेढ बर्ष विताइ करीब तीन बर्ष अघि वेलायत आएर १२ वर्षको छोरो पुरकले प्रबेश परीक्षाको सफलतापछि ग्रामर स्कूल (वेलायतमा छानिएका विद्यार्थीहरुले मात्र पढ्न पाउने स्कूल) मा पढ्न पाउने भएपछि उस्लाई शिक्षकहरुसंग प्रश्न गर्न र सोधेका प्रश्नहरुको जबाफ दिन डराउन हुन्न भनी संझाइरहेको बेलामा ६ वर्षकी छोरी पूजा संदा झैं उनको उमेरकाहरुलाई जवाफ दिन अति कठीन प्रश्न तेसार्छिन्, “वावा अस्ति श्यामलाई असाध्यै मूर्ख छ पट्टक्कै डराउँदैन भन्नु भएको होइन अनि अहिले फेरि दादालाई डराउन हुन्न किन भन्नु भएको त?” “बदमाशी गर्न नडराउने मानिसलाई मूर्ख भनिन्छ तर राम्रो काम गर्न भने डराउन हुन्न नि त । शिक्षकहरुसंग प्रश्न गर्ने र सोधेका प्रश्नहरुको जबाफ दिने भनेको त बढी जान्नको लागि हो त यस्तो काममा डराउन हुन्न नि छोरी” – संक्षेपमा यस्तो जबाफ दिएँ छोरीको जिज्ञासा पुरा गर्न मैले । योभन्दा बढी जान्न पहिला छोरी ठूलो हुनुपर्छ भन्दै छोरीलाई तानेर काखमा राखी माया गर्न थाल्छु । छोरीको खुशीको सीमा थिएन सधै अनेक बहाना बनाएर काखमा बस्न खोज्नेलाई आफैले काखमा राखिदिएकोमा ।